Historia Kartuz

Archiwum

HISTORIA  KARTUZ

O Kartuzach mówi się, że to chyba jedyne miasto w Europie, do którego wszystkie drogi prowadzą przez lasy. Początki osady kartuskiej datuje się na XII wiek, świadczą o tym wykopaliska z okolic Smętowa oraz wczesnośredniowieczne grodzisko położone nad Jeziorem Cichym. Jednak historia i nazwa miasta Kartuzy jest ściśle związana z osadzeniem zakonu kartuzów, który przez prawie 500 lat prowadził swą działalność na tych ziemiach. Fundatorem zakonu był Jan z Różęcina, który w 1382 roku przekazał jako darowiznę tereny pomiędzy jeziorami Karczemnym a Klasztornym. Kościół z jego charakterystycznym w kształcie trumny dachem do dzisiaj jest architektonicznym symbolem miasta.  W zakonie obowiązywały surowe zasady: jarska kuchnia, milczenie, pustelniczy tryb życia. Mnisi modlili się i studiowali Pismo Święte, pozdrawiali się słowami „memento mori”, co miało przypominać o nieuchronnym losie każdego człowieka. Te zasady jednały zakonowi wielu dobroczyńców i majętnych protektorów. Z czasem nad brzegiem Jeziora Klasztornego wzniesiono budynki gospodarcze, takie jak stajnia, młyn czy spichlerz. W 1403 roku zbudowano gotycki kościół klasztorny z kamienia polnego i cegły ufundowany przez kupca gdańskiego Jana Thiergarta. Wokół kościoła powstało 18 eremów – pustelni dla zakonników. W latach 30-tych XVII wieku przebudowano wieżę i dach kościoła, nadając mu kształt wieka od trumny przykrytego miedzianą blachą. Miał on nawiązywać do dewizy zakonu „pamiętaj o śmierci”.

Zakon Kartuzów skasowany został w 1823 roku przez władze pruskie. W tym też czasie wybudowano z Kartuz do Gdańska dość wygodną i szeroką drogę. Traktem tym (szosą) do dzisiaj jeżdżą turyści na Kaszuby i do Kartuz.

Prawa miejskie Kartuzy uzyskały dopiero w 1923 roku i w tym też czasie nadano miastu herb.  Do 1939 roku Kartuzy były siedzibą władz administracji powiatowej i miejskiej. Wydawano w mieście kilka gazet, w tym popularną „Gazetę Kartuską”. W 1922 roku powstało gimnazjum koedukacyjne

  1. Henryka Sienkiewicza, działały szkoły powszechne: żeńska i męska,

Po wojnie, wyzwolone w marcu 1945 roku Kartuzy znalazły się w województwie gdańskim i stały się powiatem tradycyjnie rolniczym. Teraz należą do województwa pomorskiego i ponownie są siedzibą powiatu.

W 1983 roku powstał Kaszubski Park Krajobrazowy, który od lat sprzyja zachowaniu przyrodniczych rezerwatów. Działania ekologiczne, choć ciągle nie wystarczające, w ostatnich latach wyraźnie podniosły rangę Kartuz i okolicy. Turyści najchętniej w mieście odwiedzają XIV wieczny kościół poklasztorny kartuzów (obecnie kolegiata). Bogate wnętrze barokowe, pięknie rzeźbione stalle, XVII wieczne kurdybany oraz malowidła gdańskich mistrzów stanowią prawdziwą atrakcję.

Popularnością cieszy się również etnograficzne Muzeum Kaszubskie założone przez Franciszka Tredera. Tabakiery, diabelskie skrzypce, piękne hafty

i czepce, rzeźba ludowa i dziś już zabytkowe sprzęty codzienne – to urok tego muzeum, w którym łatwo rozpoznać specyfikę kaszubskiej ziemi i poznać regionalne trwałe wartości. Kartuzy mają też tradycję w kultywowaniu i rozwijaniu tańców i muzyki kaszubskiej. Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Kaszuby” założony przez Martę Bystroń pół wieku temu występował na wielu estradach Europy i odnosił ogromne sukcesy. „Kaszuby” również uczyły i przypominały innym zespołom tej ziemi .

Do najcenniejszych zabytków Kartuz należą:

Dodaj komentarz